Sztuki walki

ABC Aikido

Dojo

Miejsce, gdzie ćwiczy się i medytuje. Ma ono przywodzić shintoistyczny mit Ame no yuki ashi Unoszący Się Niebiański Most, z którego bogowie Kami mieli stworzyć Japonię poprzez poruszenie morza włócznią.

Ściany w dojo mają charakter symboliczny. Głównym punktem jest Kamiza, która powinna znajdować się na wschodzie. Wg mitologii japońskiej to tam zasiadają bóstwa (Kami - oznacza bogów shinto). W tym właśnie miejscu nauczyciel udziela lekcji w pozycji shimoza. Dojo nie jest jednak miejscem religijnym. Jego umiejscowienie wynika z tradycji japońskiej i dotyczy zharmonizowania energii (harmonia ze Wschodzącym Słońcem).

W kamiza umieszcza się tokonoma - kaligrafię dotyczącą drogi, portret twórcy, O sensei Morihei Ueshiby oraz kwiaty. Wszystko po to aby przypomnieć prowadzącemu zajęcia, że jego funkcja polega na przekazywaniu sztuki, która zaczęła się na długo przed nim.

Wobec tej ściany musi być zachowana odpowiednia postawa wszystkich znajdujących się w dojo:

  • W kamiza może siadać tylko nauczyciel
  • Uczniowie nie powinni nigdy tam siadać, ani obracać się do niej plecami, kiedy kłaniają się partnerowi wyższemu rangą
  • Składamy hakama przodem do kamiza
  • Niczego tam nie kładziemy
  • Nie może tam być osób postronnych
  • Jeżeli przechodzi się między sensei lub sempai i kamiza, należy się ukłonić

Kolejną ścianą (miejscem) jest shimoza, która znajduje się naprzeciwko kamiza. W tym miejscu zasiadają uczniowie. Zawsze przodem do kamiza - od prawej uczniowie wyżsi stopniem po ich lewej niżsi stopniem. Za shimoza chowa się broń.

Następnym miejscem w dojo jest joseki. Jest to specjalne miejsce, w którym mają prawo zasiadać asystenci - blisko shimoza (jeżeli ich stopień jest dużo wyższy od stopnia zasiadających w shimoza) lub jeżeli na zajęciach przebywa nauczyciel wyższy stopniem od prowadzącego - po stronie kamiza.

Ostatnim miejscem jest shimozeki. Jest to miejsce przeznaczone dla widzów i gości nie biorących udziału w ćwiczeniach.


Ukłon

Zajęcia w dojo są obwarowane rytuałami, które obowiązują wszystkich ćwiczących. Takim rytuałem jest kłanianie się. Są dwie formy ukłonu zarei - ukłon w pozycji seiza, oraz ritzurei - ukłon na stojąco (tylko dla mistrza dojo).
Ukłon zarei wykonuje się:

  • przed wejściem do dojo lub przy wyjściu z niego,
  • kiedy zaprasza się partnera do ćwiczeń mówiąc "Onegaishimasu" (proszę),
  • po zakończeniu ćwiczenia z partnerem mówiąc "Domo arigato gozaimashita" (dziękuję bardzo)
  • po udzieleniu przez nauczyciela rady lub wskazówki technicznej
  • kiedy nauczyciel wchodzi i wychodzi z dojo
  • kiedy otrzymujemy lub oddajemy hakama
  • kiedy umieszczamy coś w kamiza - ukłon w kierunku tokonoma
  • kiedy nauczyciel prosi uke, aby zademonstrować technikę lub jej element przy wejściu i zejściu z tatami
Ukłon jest oznaką szacunku dla innych i dla miejsca, w którym ćwiczymy.


Zachowanie się w dojo

Każdy kto chce przebywać w dojo, musi przyjąć odpowiednią postawę, na którą składa się szereg wymaganych zachowań. Wynika to z tradycji japońskiej oraz jest nierozerwalną częścią budo. I tak:
  • do dojo można wejść tylko w odpowiednim obuwiu - zori, które przed wejściem na tatami należy ustawić równo wzdłuż jej brzegu
  • po wejściu na tatami należy zająć swoje miejsce i pozostać w pozycji seiza
  • dojo nie jest miejscem na pogawędki
  • po wejściu nauczyciela i sempai należy im się ukłonić
  • w dojo siedzi się w seiza albo się ćwiczy - jedyna dopuszczalna wolna forma jest hanza przy wyprostowanych plecach i opuszczonych kolanach
  • należy szanować partnera
  • należy wykonywać technikę pokazaną przez nauczyciela i żadnej innej
  • należy być ostrożnym - ćwiczyć zachowując zasady bezpieczeństwa aby uniknąć wypadków
  • ćwiczenia wykonywane są w ciszy

Przebywający na zajęciach muszą odpowiednio odnosić się do nauczyciela. Nie mogą go wołać ani zadawać pytań podczas zajęć - chyba że o to prosi. Powinni mieć zawsze postawę pokorną. Postawa ta odnosi się zarówno do nauczyciela jak i sempai i powinna być utrzymywana także poza dojo.


Odzież i higiena

Do praktyki akido, niezbędny jest odpowiedni ubiór. W początkowej fazie może to być strój sportowy (spodnie od dresu i koszulka T-shirt) jednakże w miarę ćwiczenia wymagany jest tradycyjny strój treningowy. Takim podstawowym ubraniem jest dogi, potocznie zwane kimonem (jednak nim nie jest). Składa się z gi, (bluza), zubon (spodnie) i obi (pas).

Jeżeli osoba praktykująca jest już zaawansowana i posiada wysoki stopień uczniowski lub stopień shodan (w zależności od szkoły), może nosić tradycyjne spodnie japońskie hakama Zarówno dogi jak i hakama powinny zawsze być w należytym porządku. Kolejnym elementem ubioru jest obi. Jest to pas okalający biodra. W naszej szkole może on być w różnych kolorach (kaku obi) lub białe w przypadku obi uczniowskich.

Zachowanie czystości zarówno ubioru i ciała jest niezbędne do czerpania przyjemności z praktyki z drugą osobą.
Zatem przed wejściem na tatami, należy umyć przy najmniej stopy i dłonie. Kolejną rzeczą jest dbanie o higienę i bezpieczeństwo. Paznokcie, zarówno u rąk jak i nóg, powinny być krótko obcięte. Wszelkie zadrapania mogą się później bardzo długo goić i są nieprzyjemne. Nie wolno wnosić na matę jakiejkolwiek biżuterii (kolczyki, łańcuszki, sygnety, zegarki itp.) Przedmioty te niosą niebezpieczeństwo zarówno dla osoby ćwiczącego jak i jego partnera (uderzenia w twarz, zerwanie płatków usznych, dźwignie na palce itp.)

Powyższe działy na podstawie książki Andre Cognard "Cywilizacja i sztuki walki albo węzeł na pasie"


Podstawowe zwroty japońskie używane na treningu

onegai shimasu:
"proszę", "zapraszam (do treningu)" - formuła wypowiadana na początku treningu, a także w trakcie przed rozpoczęciem ćwiczenia
(domo) arigato gozaimasu:
"dziękuję bardzo" - formuła wypowiadana na końcu treningu
mokuso:
"medytować" - rozpoczyna okres medytacji i wyciszenia wewnętrznego na początku i końcu treningu
hidari-kamae:
pozycja, w której lewa noga wysunięta jest do przodu
migi-kamae:
pozycja, w której prawa noga wysunięta jest do przodu
irimi:
ruch do przodu, wejście w kierunku partnera
tenkan:
obrót, zejście z linii ataku poprzez obrót na nodze wykrocznej
irimi tenkan:
zmiana pozycji przez krok w przód (irimi) i obrót na nodze wykrocznej
omote:
wersja techniki lub ruchu wykonywane na stronę brzucha partnera
ura:
wersja techniki lub ruchu wykonywane na stronę pleców partnera
mae-ukemi:
pad, przetoczenie się do przodu, aikidocki przewrót w przód (głowa pochylona na stronę tylnej nogi)
ushiro-ukemi:
przetoczenie do tyłu, pad do tyłu, aikidocki przewrót w tył (głowa pochylona na stronę tylnej nogi)
ai-hanmi:
układ, w którym ćwiczący stoją w tej samej pozycji
gyaku-hanmi:
układ, w którym ćwiczący stoją w odwrotnych pozycjach (efekt lustra)
katate-tori:
atak polegający na uchwyceniu nadgarstka lub przedramienia przeciwnika
seiza:
siad na kolanach, palce stóp płasko
kiza:
siad na kolanach, palce stóp podwinięte
hajime:
zaczynać!
yame:
stop!
hai:
tak


Rodzaje ataków

KATATE TORI GYAKU HANMI
uchwyt jedną ręką za jedną rękę w pozycji przeciwnej (lewej za prawą lub prawej za lewą)
KATATE TORI AI HANMI
uchwyt jedną ręką za jedną rękę w tej samej pozycji (lewej za lewą lub prawej za prawą)
KATATE RYOTE TORI
uchwyt dwiema rękami za jedną rękę
USHIRO RYOTE TORI
uchwyt z tyłu dwiema rękami za dwie ręce jednocześnie
RYOTE TORI
uchwyt dwóch rąk za dwie ręce jednocześnie
KATA TORI
uchwyt jedną ręką z przodu za bluzę w okolicy barków
RYOKATA TORI
uchwyt dwiema rękami jednocześnie z przodu za bluzę w okolicy barków
USHIRO (RYO) KATA TORI
uchwyt z tyłu dwiema rękami za bluzę w okolicy barków
MUNE TORI
uchwyt jedną ręką za bluzę w okolicy piersi
SODE TORI
uchwyt jedną ręką za rękaw kimona tori
USHIRO HIJI TORI
uchwyt z tyłu dwiema rękami za łokcie
USHIRO TORI
(ushiro kakae tori) objęcie ramionami z tyłu
USHIRO KUBI SHIME
duszenie od tyłu
USHIRO KATATE TORI KUBI SHIME
uchwyt z tyłu za jedną rękę z jednoczesnym duszeniem drugą ręką za szyję
SHOMEN UCHI
uderzenie z przodu ręką w głowę
YOKOMEN UCHI
uderzenie ręką w bok głowy
TSUKI
uderzenie pięścią (chudan - na poziomie brzucha; jodan - na poziomie twarzy)
KATA TORI MEN UCHI
uchwyt jedną ręką za bluzę w okolicy barków z jednoczesnym uderzeniem shomen drugą ręką
MAE GERI
kopnięcie w przód
MAWASHI GERI
kopnięcie okrężne


Słowniczek:

A:
abara - żebra
ago - szczęka
ai - harmonia
aiki-jutsu - starożytna technika walki oparta na koordynacji obrony z atakiem
arigato - dziękuję (zwrot nieoficjalny)
ashi - stopa, noga
ashikubi - kostka
asoko - tam
atama - głowa [patrz też: Men]
atemi - uderzenia we wrażliwe miejsca ciała
ato - odsunąć się
atsu - ucisk
awase - łączenie
awase waza - techniki łączone
ayumi ashi - krok przestawny

B:
barai - zagarnięcie
bo - długi kij
boken (bokken) - drewniany miecz
bokuto - ciężki drewniany miecz (stosowany w różnych szkołach do suburi)
boshi - duży palec (u ręki i nogi)
bu - silny, waleczny, odważny (dotyczący spraw wojennych)
budo - bu, bushi: wojownik, wojna; Do: droga- określenie droga wojownika. Początkowo sztuki wojenne nazywano "bu-jitsu" (technika walki). Jednakże pod wpływem buddyzmu i taoizmu w okresie panowania shogunatu Tokugawa, sztuki wojenne zmieniły się w sztukę wychowania. Zapożyczyły przyrostek tao z taoizmu i przekształciły go w do.
bushi - wojownik
Bushido - kodeks regulujący życie samuraja

C:
chikama - najkrótszy dystans (twarzą w twarz z przeciwnikiem)
chokkaku - prostopadle
choku - prosty
chokusen - linia prosta
chu - środek
chudan - średni poziom, korpus

D:
daitai - udo
dan - poziom, stopień mistrzowski
denko - wrażliwe miejsce pomiędzy żebrami
do - droga
dojo - miejsce poszukiwania drogi; najczęściej sala, w której trenuje się sztuki walki
dokko - uciskowy punkt za uchem
domo - dzięki (zwrot nieoficjalny)
domo arigato gozaimasu - dziękuję bardzo (bardzo oficjalnie; podziękowanie za coś, co trwa nadal)
domo arigato gozaimas'ta - dziękuję bardzo (bardzo oficjalnie; podziękowanie za coś, co właśnie się skończyło)
dori - uchwycenie
dosa - działanie, ruch, akcja
doshu - mistrz drogi, tytuł lidera aikido (zgodnie z tradycją japońską jest to tytuł dziedziczony)
dozo - proszę, ćwicz dalej

E:
eri - kołnierz
empi (= hiji) - łokieć

F:
fudo dachi - postawa trwała (nieporuszona)
fukuto - wrażliwe miejsce tuż nad wewnętrzną stroną kolana
funakogi undo (= tori fune) - ćwiczenie wiosłowania
furi - kołysanie, bujanie, ruch wahadłowy
furitama - stabilizacja ki, ćwiczenia koncentracji
futari - dwoje, para, we dwoje

G:
gaku - tradycyjny element wystroju dojo; japońska kaligrafia z nazwą szkoły, mottem lub myślą filozoficzną, zawieszana na ścianie (kamiza) w centralnym miejscu dojo, naprzeciwko miejsca honorowego
ganmen - twarz [patrz też: Shomen]
gasho - gest połączenia rąk przy pozdrowieniu (używany zwłaszcza podczas ćwiczeń medytacyjnych)
ge - niski
gedan - poziom ciała od pasa w dół
geiko - trening, ćwiczenie
geri (=keri)- kopnięcie
geta - drewniane sandały japońskie na dwóch poprzecznie umieszczonych na podeszwie klockach
gi - ubranie
go - pięć, twardy
gochisôsama - deshita - dziękuję, po posiłku (to było bardzo dobre)
gokoku - uciskowy punkt pomiędzy kciukiem a palcem wskazującym
gokyo - piąta forma
gomen nasai - przepraszam, jest mi przykro
goshi (= koshi) - biodra
gyaku - przeciwny, przeciwstawny

H:
hai - tak
haishu - wewnętrzna strona dłoni [patrz też: Shuhai]
haito - grzbiet dłoni
hajime - naprzód, zaczynać, start
hakama - tradycyjne spodnie samurajów noszone przez mistrzów aikido. Siedem plis (zakładek) - 5 z przodu i 2 z tyłu - symbolizuje 7 podstawowych zasad Bushido:
"gi" - właściwa decyzja podejmowana w równowadze ducha, właściwa postawa. Kiedy muszę umrzeć... po prostu umieram;
"yu" (yuki) - waleczność zabarwiona bohaterstwem;
"jin" - miłość uniwersalna, życzliwość dla wszystkich ludzi, chęć służenia światu;
"rei" - właściwe zachowanie, ceremonia, kulturalność;
"makoto" - całkowita szczerość, otwartość i tolerancja;
"meiyo" - honor i chwała, , wspaniałomyślność, budowanie dobrej postawy wobec ludzi i świata;
"chugi" - pobożność i prawość, pokora, ale też brak przywiązania, zdolność do poświęcenia siebie
han - połowa, przykład, obraz do naśladowania
hanmi - postawa, pozycja
hanmi hantachi waza - techniki wykonywane przez klęczącego tori na uke atakującym w pozycji stojącej
hantai - odwrotnie, w inny sposób
happo - osiem kierunków
hara - brzuch, centrum
hasami - nożyce
hayaku - szybko
hei - spokój
heiko - równoległy
hidari - lewy, w lewo
hiji (= empi) - łokieć
hiji-zume - wrażliwe miejsce na wewnętrznej stronie łokcia
hitai - czoło [patrz też: Zengaku]
hiza - kolano
hombu - główna kwatera, centrum szkoleniowe

I:
iaido - jest to japońska sztuka szybkiego dobywania i cięcia mieczem.
ichimonji - linia prosta
iie (iya, nai) - nie
ippon - punkt
irimi - wejście do przodu
irimi nage - rzut przez wejście, podstawowa technika aikido
itadakimasu - smacznego

J:
jime (= shime) - duszenie
jintai - ciało [patrz też: Shintai]
jinkai-kyusho - punkty witalne na ciele człowieka
jitsu - sztuka, umiejętność, sposób, technika
jiu-waza - tori wykonuje dowolne techniki
jo - kij używany w aikido; oznacza także: miejsce
jodan - poziom górny ciała tj. głowa, szyja
joseki - południowa ściana dojo, miejsce honorowe
joseki ni rei - ukłon w stronę wyższych rangą w dojo
ju - miękki, łagodny
juji - krzyż

K:
kaeshi waza - kontr-techniki
kai - organizacja
kaiten - okrągły, obrót
kakari-geiko - forma treningu, kiedy tori jest atakowany przez kilku uke, nadchodzących kolejno z jednego kierunku
kakato - pięta
kakuto - wewnętrzna strona nadgarstka (przy uderzeniu)
kamae - garda, pozycja
kamiza - ściana wschodnia, honorowa dojo; miejsce, gdzie znajdują się bóstwa
kamiza ni rei - ukłon w stronę kamizy
kan geiko - trening zimowy
kashi - nogi
karate - droga pustej ręki; metoda walki, w której broń stanowi całe ciało z naciskiem na użycie rąk i nóg; jedną z czołowych postaci karate jest Gichin Funakoshi (1869-1957), twórca karate tradycyjnego
kata - ćwiczenie formalne z reguły skodyfikowane ; oznacza także: ramię
katana - miecz japoński (szabla)
katate - jedna dłoń
katsu - techniki przywracania przytomności po urazach
keikogi - ubranie treningowe (aikidogi, karategi itd.)
kempo - sztuka walki znana jako boks chiński
ken - miecz
kendo - droga miecza; współczesna japońska forma walki bambusowym mieczem (shinai)
kenshu - szkolenie, praktyka, studiowanie
ki - siła, energia wewnętrzna, duch
kiai - moment maksymalnej koncentracji psychofizycznej
kiba dachi - pozycja jeźdźca
kihon - podstawowy (okres nauczania podstaw)
kikan - tchawica
kiku - opuszczać, obniżać
kime - koncentracja podczas wykonywania techniki, napięcie ciała
kimono - tradycyjny strój japoński
kingyo-undo - ćwiczenie "ryba"
kiri - ostrze
kiritsu - wstać, powstać, komenda do powstania z siadu
kito - nazwa szkoły
kissaki - szczyt miecza
kiyotsukete - zachować ostrożność
kodansha - czarny pas, powyżej 5 dan
kohai - młodszy uczeń (przeciwieństwo sempai)
koho - tył, z tyłu, w tyle
koko - strefa pomiędzy kciukiem a palcem wskazującym
kokoro - duch, serce
kokusai - międzynarodowy
kokyu - sposób oddychania w aikido
kokyu-ho - metoda oddychania
kokyu nage - "rzut oddechem"
komi - zbliżać, przybliżać się
konnichiwa - dobre popołudnie
koshi - biodro
koshi nage - rzut przez biodro
kote - nadgarstek
kote gaeshi - skręcanie nadgarstka na zewnątrz
kote hineri - sankyo
kote mawashi - nikyo
koutai - zmiana
kuatsu - pierwsza pomoc
kubi - szyja
kubishime - atak poprzez duszenie
kumite - spotkanie rąk - walka
kumi-jo - forma ćwiczeń, w której obaj partnerzy posiadają jo
kumi-tachi - forma ćwiczeń, w której obaj partnerzy posiadają boiken
kuzushi - wychylenie ciała
kyu - stopień uczniowski lub liczebnik dziewięć
kyudo - łucznictwo japońskie
kyusho - punkty ciała wrażliwe na uderzenie

M:
ma-ai - odpowiedni dystans
mae - przód, z przodu
mae geri - kopnięcie proste w przód
marui - ruch sferyczny
massugu - dokładnie na wprost, prosto przed siebie [patrz też: Shomen]
mata - udo, pachwina [patrz też: Sokei]
mate - czekać, poczekać
matsu - sosna
mawashi geri - kopnięcie po łuku w przód
mawatte - odwrócić się
meguri - ruch okrężny głównie nadgarstków oraz "centrum"; spiralny ruch energii
men - głowa, szczyt głowy
men-uchi - cięcie z góry na głowę
migi - prawy
migi - kamae - postawa, w której prawa noga wysunięta jest do przodu
minogi - obrzęd oczyszczania
mokuso - medytować, koncentracja
morote (= ryote) - obie ręce
mudansha - uczeń o stopniu ku
mukozune - wrażliwe miejsce w połowie goleni
mune - pierś
murasame - punkty uciskowe z każdej strony szyi za obojczykami
musashugyo - uczenie się i doskonalenie w różnych szkołach, u różnych trenerów

N:
nage - rzut; ale także rzucający, broniący się
nage (= tori, shite, seme) - wykonujący daną technikę (broniący się)
naike - punkt uciskowy po wewnętrznej stronie kostki u stopy
naka - środek, centrum
naka ni - do środka
naname - ukośny
ne waza - techniki w pozycji leżącej
Nihon - Japonia
nikyo - druga forma
Nippon - Japonia
no - tradycyjny teatr japoński
nukite - końce usztywnionych palców

O:
O - duży, wielki
O Sensei - Wielki nauczyciel; tytuł należny założycielowi Morihei Ueshiba
obi - pas
omote - do przodu. W aikido wszystkie techniki można podzielić na omote i ura
onegai shimasu - proszę nauczyć mnie... (na początku treningu do nauczyciela)
osae - naciskać, dźwignia

otagai ni rei - ukłony dla siebie nawzajem
otoshi - opuszczając

P:
Porando - Polska
Porandojin - Polak

R:
randori - walka treningowa
rei - ukłon;
sensei-ni-rei - dla nauczyciela
shomen-ni-rei - do przodu
sempai-ni-rei - dla starszych stopni
otagai-ni-rei - dla uczniów
renzoku - kontynuacja
riai - połączony w całość system jo, boken i taijutsu
ritsurei - ukłon na stojąco
ryote (= morote) - obie ręce
ryu - tradycyjna szkoła walki, często w ramach klanu - rodziny

S:
san - trzy
sankyo - trzecia forma
sayonara - do widzenia
se - plecy, tylna strona, grzbiet
seiken - pięść
seika-tenden - środek ciężkości ciała, punkt zlokalizowany w głębi brzucha, 3-4 cm poniżej pępka
seikichu - kręgosłup
seiza - siad na piętach (kolanach)
seiza-shite - "czyńcie seiza" - nakazywane przez nauczyciela przed pozdrowieniem; lżejszą formą jest seiritsu
senaka - tył ciała
senpai - (sempai) uczeń starszy stażem - przeciwieństwo kohai
sensei - wcześniej urodzony; nazwa określająca nauczyciela w szkołach walki
sensei ni rei - ukłon w stronę senseja
shite - "ten który czyni" (pochodzi od suru: czynić); oznacza partnera, który stosuje daną technikę w odróżnieniu od tego, który ją znosi "uke"
shiatsu - japoński masaż punktowy
shikaku - martwy kąt, punkt
shikko - poruszanie się na kolanach
shime (= jime) - duszenie
shimoza - zachodnia ściana dojo, naprzeciw kamizy; ściana, pod którą siadają uczniowie (po prawej wyżsi stopniem, po lewej - niżsi)
shimozeki - północna ściana dojo, naprzeciw joseki, miejsce w którym siadają niećwiczący, odwiedzający
shinkokyu - od niego zaczyna się praktyka aikitaiso. Shikokyu znaczy "wzniecać ducha" i manifestuje czekanie duchowe na aikido. Zaczyna się krótką medytacją na stojąco, następnie prowadzi się obie rece przed klatkę piersiową z palcami skierowanymi w górę. Otwiera się ramiona cztery razy na 180 stopni i za każdym razem zamyka klaszcząc w dłonie. Powtarza się to dwa razy po czym następuje jeszcze krótka medytacja. Po niej przystępuje się do funakogi undo (tori fune)
shintai - ciało [patrz też: Jintai]
shita hara - dół brzucha [patrz też: Seika-tanden]
shinto - religia japońska
shinzen ni rei - ukłon w stronę miejsca kultu
shoho geiko - trening letni
shomen - do przodu, przód
shomen - twarz [patrz też: Ganmen]
shuhai - wewnętrzna strona dłoni [patrz też: Haishu]
shuto - krawędź dłoni
sode - rękaw
sokei - pachwina [patrz też: Mata]
soko - w takiej pozycji, położeniu
sokuso - czubki palców u stóp (przy kopnięciu)
sokutei - koniec pięty
sokuto - krawędź stopy
soremade - stop
soto - zewnętrzna strona, na zewnątrz
suburi - ćwiczenia uderzeń jo ewentualnie boken
sumimasen - przepraszam (aby przyciągnąć uwagę)
suwari - siad
suwari waza - techniki walki stosowane między siedzącymi partnerami
suwatte - usiąść

T:
tachi - długi miecz
tachi dori - techniki obrony przed przeciwnikiem uzbrojonym w miecz
tai - ciało
tai-jutsu - sztuka ciała, czyli techniki aikido wykonywane bez broni
tai-sabaki - ruchy obrotowe ciała
taiso - gimnastyka, ćwiczenia fizyczne
taito - pochwa miecza
take - bambus
tanden - brzuch [patrz też: Hara]
tanto - nóż, sztylet
tatami - mata do ćwiczeń
tatte - powstać
ten-chi nage - rzut "w niebo i w ziemię"
te - ręka
te gatana - ręka-miecz, tnąca część ręki
tekubi - przegub
tekubi osae - yonkyo
ten chi ka sui - niebo-ziemia-ogień-woda (czterokrotne klaskanie na początku treningu)
tenkan - obrót; zejście z linii ataku przez obrót
tento - wrażliwe miejsce na czubku głowy
te-no-hira - dłoń
te-ura - wewnętrzna strona nadgarstka
tokui waza - ulubione techniki
tokonoma - mały ołtarz znajdujący się we wszystkich japońskich domach
to ma - duży dystans
tori (= shite, seme, nage) - wykonujący daną technikę (broniący się)
tori fune (= funakogi undo) - ćwiczenie wiosłowania
tsugi ashi - krok dostawny
tsuki - uderzenie po linii prostej lub pchnięcie mieczem

U:
uchi - atak, cięcie, uderzenie po łuku
uchi deshi - bezpośredni uczeń mistrza
ude - przedramię
ude nobashi - gokyo
ude osae - ikkyo
ue - w górę
uke - atakujący, w aikido ten, na którym wykonywana jest technika; ale też: obrona, blok
uke kotai shimasu - proszę zmienić uke
ukemi waza - sztuka padania
ume - śliwa
undo - ćwiczenie, ruch
ura, tenkan - odwrotnie, do tyłu
uraken - wewnętrzna strona pięści
ushiro - tył, z tyłu, w tył
ushiro-waza - techniki obrony przed atakiem z tyłu

W:
wakarimasu - rozumiem
waki - bok, pacha, z boku, strona
wakikage - wrażliwe miejsce w okolicach pachy
waza - technika, metoda, sztuka, zespół technik

Y:
yame - komenda: stop
yari - lanca
yoi - gotowy
yoko - poziomo na bok
yokomen - bok głowy, skroń
yonkyo - czwarta forma
yubi - palec
yudansha - posiadacz czarnego pasa (od pierwszego dan wzwyż)
yukuri - powoli
yuru yaka ni - płynnie

Z:
zan shin - duch ostatniej czujności, ostatniej uwagi. Zan oznacza: to co zostaje, czujność, rezerwę. Shin to duch. Jest to zatem uwaga, którą powinno się utrzymywać aż do końca techniki, do samego końca każdej wykonywanej czynności
zarei - ukłon w pozycji siedzącej
zazen - pozycja medytacyjna; siad klęczny na piętach lub w pozycji lotosu
zempo - przednia strona, przód
zengaku - czoło [patrz też: Hitai]
zenshin - całe ciało
zenwan - przedramię
zubon - spodnie od keikogi (dogi)
zori - tradycyjne japońskie klapki ze słomy

Liczebniki

1 - ichi
2 - ni
3 - san
4 - shi
5 - go
6 - roku
7 - shichi
8 - hachi
9 - kyu
10 - ju
11 - ju ichi
12 - ju ni
13 - ju san
14 - ju shi
15 - ju go
16 - ju roku
17 - ju shichi
18 - ju hachi
19 - ju kyu
20 - ni ju
21 - ni ju ichi
....
30 - san ju
....
90 - kyu ju
100 - hyaku
200 - ni hyaku
900 - kyu hyaku
1000 - sen
2000 - ni sen

zobacz także:
ABC Aikido
Historia Aikido